Wie naar het Midden Oosten reist, neemt geen vakantieboeken mee. Er is hier zoveel wat te denken geeft, dat je zou afstompen als je geen gereedschap hebt om het denken te scherpen. Boeken die daarbij helpen zijn er plenty.
De boeken die ik aanbeveel, zijn het waard om te lezen.
Sommige zijn pittig, overladen en vragen weken studie, andere zijn fris en heel leesbaar.
Ik noem alleen boeken die integer geschreven zijn

Sarah Glidden

Israël in 60 dagen

ISBN 978 905492 3176

208 blz. stripboek

In de VS bieden joodse organisaties aan jongeren een reis door Israël aan.
(Die reizen worden met name door Palestijnen sterk bekritiseerd: Joodse jongeren die nog nooit een stap in Israel gezet hebben mogen komen, maar honderd duizenden Arabieren die er geboren zijn, mogen niet komen.)

Sarah Glidden beschrijft haar eigen reis. Ondertussen wordt veel betrouwbare informatie over Israël en het Midden Oosten verteld.

In de loop van het boek wordt veel opgehelderd, maar de vragen worden niet minder en de twijfel groeit, zeker als Sarah op eigen gelegenheid de Westbank bezoekt.

Het boek sluit af met een korte lijst jaartallen, een begrippenlijst en aanbevelingen om verder te lezen, met o.a. verwijzingen naar Human Right Watch (www.hrw.org) en www.palestineremembered.com.

Sandy Tolan
The lemon Tree
ISBN 978-1-59691-343-1
364 blz. nonfiction narrative

Wie de cover van dit boek ziet, zou een romantisch verhaal over een ontmoeting tussen twee mensen: een Israëlische vrouw (Dalia) en een Palestijnse man (Bashir) kunnen verwachten. Het verhaal van deze mensen, die werkelijk bestaan, is echter geen romance en beslaat hoogstens een tiende deel van het boek. Daaromheen wordt de ontmoeting van de twee volken waaruit zij afkomstig zijn, beschreven.

Het nonfiction karakter van dit boek maakt het tot een must read van de eerste orde. Ik ken geen boek dat zoveel toegankelijke informatie van hoge kwaliteit over het Midden Oosten bevat, als dit boek.
Sandy Tolan, radiojournalist en universitair docent international reporting, maakte in 1998 een radioreportage over Dalia en Bashir.
Dalia woonde een groot deel van haar leven in het huis waar Bashir tot 1948 was opgegroeid.  Toen het huis niet meer bewoond werd, stelde Dalia het beschikbaar voor een kleuterschool van Arabische kinderen: www.friendsofopenhouse.org

De radioreportage riep meer reacties op bij luisteraars dan alle reportages die Tolan eerder had gemaakt bij elkaar. Dat wekte bij hem de behoefte om met een grote vertelling diep onder de hoofdlijnen van het nieuws door te gaan, de vicieuze cirkels van steeds herhaalde verhalen te doorbreken en uit te leggen hoe wij met elkaar in deze moeilijke situatie zijn terecht gekomen. Tolan neemt geen enkele vrijheid de geschiedenis aan te vullen. Als hij tijdens de zeven jaren van research feiten tegenkwam waarover geen consensus te vinden was, dan vermeldt hij beide versies van het verhaal, zonder vast te lopen in een situatie van 'kool en geit' sparen.
Hoogtepunt in het boek is de passage waarin Dalia Bashir opzoekt in het vluchtelingenlamp in Ramallah. Hun gesprek is een zoektocht naar de unbridgeable gulf, combined with the establishment of a bond through a common history (p.161)

Het boek bevat een register, een bibliografie en een uniek hoofdstuk Source Notes, waarin verantwoording wordt afgelegd voor de inhoud van alle hoofdstukken. Daar blijkt hoe minitieus grondig dit boek in elkaar zit.

Mijn advies: stop met tijd verspillen; lees dit boek!

NB: de  film Lemon Tree (2008) is de moeite waard, maar vertelt een heel ander verhaal; niet op Tolan's boek gebaseerd.

Martin Gilbert

Atlas of the Arab-Israeli Conflict

ISBN 978 0 415 35900 9

188 blz. kaarten

In het Midden Oosten is de werkelijkheid zo complex, dat je een boek met historische kaarten nodig hebt, zodat je begint te begrijpen waarom je het niet begrijpt.

Bij sommige kaarten houd je de adem in, zoals de kaart van zionistische plannen uit 1919, waarop Damaskus en Amman nog net niet in Israël lagen.

Andere kaarten (blz. 186) laten ook plannen zien die nooit werkelijkheid geworden zijn, zoals een kaart uit 2005. Een reeks land-ruilen en een snelweg tussen Gaza en Bethlehem zouden heel wat kunnen oplossen.

Download die kaart hier (mooie aanzet tot een discussie)

Mark Braverman

The Fatal Embrace

ISBN 978 0 9840760 7 9

400 blz. essay

Om aan te voelen wat de impact van dit boek is, moet je in de huid van de schrijver kriupen. Hij werd geboren in hetzelfde jaar waarin de staat Israel werd gesticht. Hij groeide op in een Joods milieu in de USA en stond aan de kant van de Afro-Amerikanen in hun strijd voor gelijke burgerrechten.
Tijdens zijn eerste bezoek aan Israel viel het hem op dat er in dat land net zo neerbuigend en racistisch over Arabieren werd gesproken als in de USA over zwarte Amerikanen.

Hij bleef geloven in het nut van de bezetting van de Westbank om de veiligheid van Israel te garanderen, maar na bezoeken in 2006 aan de Westbank, veranderde zijn perspectief op het probleem. Hij ziet nu dat de staat Israel op weg is naar zelfvernietiging en dat Christenen in de hele wereld in hun liefde voor het Joodse volk aan die gevaarlijke situatie bijdragen.

Met dit boek probeert Braverman Christenen in het westen wakker te schudden en oog te laten krijgen voor het onrecht dat in het Zionisme is binnen geslopen. Hij ziet als het hart van de Joodse religie dat God de stamverbanden overtijgt en universele betekenis krijgt, wat een essentiele bijdrage is aan de menselijke beschaving. (pg 180) In het Zionisme ziet hij de laatste jaren het omgekeerde gebeuren, met gevaar voor de beschaving.

Hij roept op de bijbel te lezen als een bron van sociale rechtvaardigheid, in plaats van als een bevestiging van ideologische zekerheden.

In Nes Ammim heb ik dit boek besproken op een bijbelstudieavond.
Ik maakte toen een paper. Klik hier voor dat paper.

Mitchell G. Bard

The Complete Idiot's Guide to the

Middle East Conflict

ISBN 978 1 59257 791 0

462 blz. documentair

Als je je niet laat afschrikken door de titel, kom je in een buitengewoon boeiend en goed opgezet boek terecht, waarin oprecht naar helder inzicht wordt gestreefd.

Het perspectief is duidelijk pro-Israël. Af en toe  vraagt Bard dan teveel van de lezers, zoals op blz. 219, waar hij uitlegt dat VN resolutie 242 (over terugtrekking van Israël uit bezette gebieden) dus juist betekent dat Israël daar mag blijven tot het vrede is.