Thomas, valt er nog iets te vieren?

Een rustige zondagavond, ergens in Europa. Een paar mensen lopen een kerk binnen. Het is er stil. De bezoekers lopen door het middenpad, maar zij stuiten op een grote lap blauwe stof die hen de weg verspert, als de diepe golven van een rivier. Aan beide zijden van die blauwe golven brandt een eenzaam kaarsje. De mensen wijken uit naar links en rechts, om toch meer voorin de kerk een plaats te kunnen vinden. Op het moment dat zij gaan zitten, klinkt er vanuit een donkere hoek een gitaarakkoord en een zanger roept een heftige vraag door de kerk. Dan wordt het weer stil. Vlak voor zeven uur wordt het even druk door de laatste bezoekers die een plek zoeken. De zanger moet de vraag telkens herhalen, maar hij doet dat steeds zachter en zachter. Alsof de woorden weg waaien op de wind.
Het uur is vol en de klok van de kerk slaat zeven. Een kleine honderd mensen beginnen aan een 'Thomasviering'.

Thomas, valt er nog iets te vieren?
Op diverse plaatsen in ons land en daarbuiten zijn deze speciale vieringen ontstaan, genoemd naar de apostel die model staat voor onze 'ik geloof wel / ik geloof niet'- houding. Sommigen menen dat er 'wéér een nieuwe trend' voor de kerk in de kijker gekomen is, maar dat is een te simpele verklaring. 'Thomas' zit in ons allemaal, dat is een blijvend kenmerk van een moderne gemeente en het wordt heel spannend als de Thomas in ons, af en toe serieus mee kan doen. Dan ontstaan er vieringen die niet alleen maar 'opgeleukt en toch hetzelfde' zijn. De werkelijk andere golflengte van een Thomasviering kan zorgen dat mensen heel onverwacht geraakt worden.

Heilige Chaos?
Wat is dat voor happening, zo'n Thomasviering? Je hoort geruchten over 'heilige chaos', maar dat wordt toch een rommeltje, zou je denken.
Een Thomasviering wordt ook wel een 'dienst voor herintreders' genoemd; weer anderen spreken over 'losbandige vroomheid, gecombineerd met vruchtbare humor.'
Dat van die heilige chaos klopt, en die speelt zeker in elke viering een rol, maar rommelig wordt het juist helemaal niet, want alleen als alles perfect verzorgd en glashelder is, komt het over.
De heilige chaos is een periode van zo'n twintig minuten, waarin de deelnemers aan de viering een eigen keuze maken. Zij zoeken een plek in de kerkruimte waar iets te doen is: sommigen zullen rust vinden en mediteren bij een kunstwerk. Anderen gaan met elkaar 'chatten' op papier. Dat kan een groot vel zijn, dat daarna door alle anderen ook gelezen kan worden, maar het kan ook op een blaadje in het liturgieboekje zijn, dat je na de dienst meeneemt om thuis nog eens te lezen en goed te bewaren.
In weer een ander hoekje van de kerk praten mensen op fluistersterkte met de voorganger. Zo'n gesprek kan tot een gebed of een zegen leiden. In een bijzaaltje oefent een kwartet zangers een lied voor straks.
Het einde van de chaos wordt aangegeven door muziek, waarin het orgel een rol speelt, maar vaak niet de hoofdrol.
De preek of overdenking in een Thomasviering heeft vaak een ander karakter dan je verwacht. 'Uitleg' zal het niet snel worden genoemd, want de neiging, die protestanten hebben, om 'met woorden woorden uit te leggen' kan wel wat onderdrukt worden. De overdenking is zoekend, verrassend en open. Plotseling kan er een onderbreking zijn. Er komt quasi toevallig een kunstenaar de kerk in, die een schilderij aan een muur op het liturgisch centrum hangt. Het wordt stil, wel een minuut. Dan klinkt er plotseling vanaf de galerij een krachtige stem die een paar verzen leest. Uit de psalmen of toch iets uit de boeken van Mozes? Weer wordt het stil. Iemand roept 'Amen!' en de muziek zet in. De zanggroep gaat voor in een gezongen gebed.
Ook de maaltijd speelt, als laatste onderdeel, vrijwel altijd een rol in een Thomasviering.

Nieuwe doelgroep?
Als een kerk Thomasvieringen gaat organiseren, dan lijkt het al snel of er een nieuwe doelgroep in het vizier gekomen is. Dat zou zo zijn, als het gevoel een Thomasgelovige te zijn, vooral bij een bepaalde groep zou voorkomen, maar dat is niet zo. Steeds opnieuw zijn er voor iedere gelovige momenten van schrik, twijfel en verrassing door de gebeurtenissen om ons heen. Voor de een is dat een groot gebeuren als de tsunami, maar een ander kan dagen lopen piekeren omdat in de Nieuwe Bijbelvertaling het woord 'slaaf' weer in de Tien Geboden staat. De slaaf van je naaste niet begeren? Mag mijn naaste een slaaf hebben, dan? Zulke geloofsvragen kunnen goede thema's aanreiken voor een viering.

Los van onze geloofsvragen speelt ook de andere vorm van de viering een rol. De meeste gelovigen vinden het wel stimulerend om aan een viering deel te nemen waar plaats is voor creatieve verrassingen.
En creatieve mensen zijn er in overvloed, dus Thomas heeft nog veel te vieren.